Çölyak hastaligi, belirtileri ve tedavi yöntemleri

Çölyak hastalığı, bağışıklık sistemini ilgilendiren, besin maddelerinin bağırsaklarda sindiriminin ve emiliminin bozulmasına yol açan bir hastalıktır. Genetik ve çevresel faktörlerin birleşimi olarak ortaya çıkan bu hastalık, duyarlı kişilerde gluten içeren gıdaların tüketilmesinden bir süre sonra ortaya çıkan bir emilim bozukluğu sendromu olarakta tanımlanabilir. Gluten nedir diye soracak olursak, buğdayda yaklaşık olarak 30 farklı protein bulunur. Ancak bunlardan sadece glutenin ve gliadin su ile karıştığında gluten ismi verilen esnek maddeyi oluşturur. Unlu mamullerin yapısını sağlayan madde olan gluten; çavdar, arpa ve yulaf gibi diğer tahıllarda da bulunur ancak bunların hiçbiri, buğdayın bu fonksiyonunu tam olarak yerine getiremez.
Çölyak hastalığı olan kişiler, glutenli gıdalar ile beslendiğinde ince bağırsaklarda oluşan immunolojik reaksiyonlar sonucu hücrelerde iltihap veya hasar oluşur. Oluşan bu hasar sonrasında kişide ishal meydana gelir ve ishal ile birlikte vücutta bazı maddelerin eksikliği ortaya çıkar.

glutene hayır!

Çölyak hastalığının belirtileri nelerdir ?

• Karın bölgesinde öne doğru şişlik
• Ciltte kaşıntı ve döküntü
• Sinirlilik
• Çocuklarda görülen en belirgin özelliği diyabet ve gelişim bozukluğu
• Zayıflama
• Kemik Erimesi
• İştahsızlık
• Kusma
• Ağız içinde oluşan aftlar
• Yemek borusunda iltihap
• El ve ayakta uyuşukluk
• Depresyon, öğrenme bozulukları
• Saç dökülmesi

Birinci veya ikinci dereceden yakınlarında bu hastalığı taşıyan bireylerde hastalığın gelişme riski diğer bireylere oranla daha fazladır. Bu hastalık her yaş grubunda börülebilir. Ailesinde çölyak hastası olanlar, insüline bağımlı diyabet veya otoimmün tiroid hastalığı olanlar, besin emilim bozukluğu, kronik ishali olanlar, demir eksikliğine bağlı kansızlık ve ishali olan bireylerde, çölyak hastalığı görülme ihtimali yüksektir.

Çölyak hastalığının tedavisi nasıldır ?

Çölyak hastalığı erken teşhis edilip tedavisi olmadığı takdirde ciddi sıkıntılara yol açabilir. Yukarıdaki sayılan belirtileri yaşayan ya da ailesinde çölyak hastalığı olan kişilerin bir iç hastalıkları uzmanı ya da gastroenteroloji uzmanına görünmelerinde fayda vardır. Bu hastalık hakkında kötü bir durum tam olarak bir tedavi şeklinin geliştirilememiş olmasıdır yani bu hastalık için uygulanan bir ilaç tedavisi maalesef yoktur. Hastalığın tedavisi, glutensiz beslenme ve mevcut besin yetmezlikleri varsa bunların yerine konması şeklindedir. Glutensiz diyet bir ömür boyunca sürer. Gluten içeren tahıl ürünleri (buğday, arpa ve çavdar) kullanılarak yapılan gıda maddelerinin kesinlikle yenmemesi gerekir. Pirinç, mısır, patates ve soya unundan yapılmış ürünler yenilebilir. Meyve, sebze, yumurta ve et ürünlerinin yenmesinde sakınca yoktur.

Dikkat edilmesi gereken durumları özetleyecek olursak :

1. Buğday, arpa, yulaf, çavdar ve bunları içeren gıdalar kesinlikle tüketilmemelidir.
2. Gıdaların içeriklerine dikkat edilmelidir.
3. Bira, şarap, viski, likör ve brendi gibi içecekler mümkün olduğu kadar az tüketilmelidir.
4. Hazr gıdaların çoğunda gluten kullanıldığı için hazır gıdaları tüketmemekte fayda vardır. (Hazır çorba, salça gibi...)
5. Kozmatik malzemeleri ve ev temizleme malzemelerin çoğunda gluten bulunmaktadır. Bu maddeleri alırken glutensiz olanlarını almaya özen göstermek gerekir.
6. Teflon, tahta kaşık gibi mutfak aletleri ne kadar iyi temizlenseler de gözeneklerinde gluten kalıntıları kalabilme riski olduğundan, bunlar ayrılmalıdır. 

Özetleyecek olursak, çölyak hastalarının yaşam tarzı ve yemek alışkanlıklarını glutensiz bir hayat üzerine kurmaları gerekmektedir. Glutensiz sıkı bir diyet uyguladıkları sürece çölyak hastalıkları herhangi bir şikayet yaşamazlar. Tabi glutenli gıdaların hangisi olduğunun keşfedilmesi için sıkı bir araştırma yapmaları gerekir.